Ξύλο; Φωνές; Τιμωρία;

Το άγχος όλων των γονέων είναι να μεγαλώσουμε υγιή και ευτυχισμένα παιδιά. Όλα είναι εύκολα για την υλοποίηση αυτού του στόχου μέχρι την πρώτη “σκανδαλιά”…κι εκεί τίθεται το ερώτημα: Να το χτυπήσω; Να του φωνάξω; Ή να το βάλω τιμωρία;

Aπό τη στιγμή που το παιδί αρχίζει να αντιλαμβάνεται τον κόσμο και να μιλά, καλό θα ήταν να έχει επιλογές. Οι επιλογές βοηθούν το παιδί να παίρνει πρωτοβουλίες, να είναι ανεξάρτητο, και να μάθει τις φυσικές συνέπειες των πράξεων και των αποφάσεών του. Συνεπώς, όταν το παιδί κάνει μία λάθος επιλογή, η φυσική συνέπεια δεν είναι οι φωνές και η σωματική βία, αλλά η αφαίρεση κάποιου προνομίου ή κάποιας αγαπημένης δραστηριότητας από τη στιγμή που θα εξαντληθεί ο γόνιμος διάλογος.
 

Γιατί;

Όχι στη σωματική βία: το πιο απλό μπατσάκι που οι περισσότεροι γονείς το θεωρούμε αθώο, μέχρι και το πιο δυνατό χαστούκι είναι πρότυπα μίμησης. Το παιδί, ειδικά στα πρώτα χρόνια της ζωής του, μαθαίνει μέσω μίμησης. Kοινώς ό,τι βλέπει κάνει. Το καλό παράδειγμα, λοιπόν, το δίνουμε εμείς οι γονείς αποφεύγοντας τη σωματική βία. Εξάλλου, επιδεικνύοντας την κυριαρχία μας μέσω του ξύλου, ειδικά κατά την περίοδο της εφηβείας, μπορεί να βλάψουμε την ταυτότητα που με πολύ λαχτάρα και πάθος έχει ανάγκη να διαμορφώσει ο έφηβος, γεγονός με πολύ άσχημες συνέπειες.

Όχι στις φωνές: οι φωνές και μάλιστα εκφράσεις όπως “Δεν μ’ ακούς! Στον τοίχο μιλάω! Άχρηστος!” έχουν τις ίδιες επιπτώσεις με τη σωματική βία. Το παιδί ακούει και καταλαβαίνει ό,τι του λέμε και με τον τρόπο που το λέμε. Η ένταση, λοιπόν, και το περιεχόμενο των φωνών παράγουν ένα αντιδραστικό παιδί, ενώ του προκαλούν άσχημα συναισθήματα όπως στενοχώρια, ντροπή, ταπείνωση (ειδικά κατά την εφηβεία). Μία έντονη, σίγουρη και σύντομη φωνή είναι πολύ πιο αποτελεσματική από μία διαρκή γκρίνια ή ασυνάρτητες φωνές.

Ναι στο διάλογο και στη φυσική συνέπεια των πραγμάτων: ένα παιδί θέλει πολύ αυτοπειθαρχία, κατανόηση και χρόνο. Είναι πολύ χρήσιμος ο διάλογος με το παιδί ακόμα κι αν χρειαστεί να επαναληφθεί πολλές φορές. Ο διάλογος θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε τα αίτια της συμπεριφοράς του παιδιού, θα μας φέρει πιο κοντά του και θα ενισχύσουμε την αυτο-εικόνα του, καθώς δεν φαίνεται να το υποτιμάμε αλλά να το αντιμετωπίζουμε σαν ένα ώριμο άτομο.
 

Περίπτωση 1

Το παιδί δεν μαζεύει τα παιχνίδια του. Εμείς διαρκώς του επισημαίνουμε να τα μαζεύει. Εν τέλει, χάνει ένα. Φυσική συνέπεια δεν είναι οι φωνές και η βία. Ακόμα κι αν ζητήσει άλλο, εμείς μπορούμε απλώς να του εξηγήσουμε πως αυτό το γεγονός είναι μία φυσική συνέπεια του να μη μαζεύει κανείς τα παιχνίδια του.

Ναι στην αφαίρεση κάποιου προνομίου ή κάποιας αγαπημένης δραστηριότητας (ας πούμε κοινώς τιμωρία): διαχωρίζοντας την τιμωρία από την εκδίκηση, αλλά και τη θέση μας, ότι δηλαδή δεν είμαστε τύραννος αλλά ένας γονέας που ακολουθεί κάποιους κανόνες, η τιμωρία μπορεί και βοηθάει αν εξαντληθεί ο διάλογος. Για να υπάρχει τιμωρία σημαίνει πως το παιδί γνωρίζει τους κανόνες του σπιτιού, καθώς χωρίς κανόνες δεν μπορεί να έχει αποτέλεσμα η τιμωρία. Η τιμωρία δεν είναι σωματική βία ούτε φωνές, αλλά η αφαίρεση κάποιου προνομίου ή κάποιας αγαπημένης δραστηριότητας, ενώ εφαρμόζεται πάντα μετά την εκδήλωση της προβληματικής συμπεριφοράς εξηγώντας το παιδί γιατί τιμωρείται.
 

Περίπτωση 2

Ζητάμε μέρες από το παιδί να σεβαστεί τα πράγματά μας και να μην τα χαλάει. Δεδομένου ότι εξαντλείται ο διάλογος την επόμενη φορά που χαλάσει ένα δικό μας αντικείμενο, του απαγορεύεται να δει την αγαπημένη του εκπομπή στην τηλεόραση εξηγώντας του “γιατί”. Σε περίπτωση που δεν είναι εφικτό να τεθεί κάποια τιμωρία δεν την αναβάλλουμε για την επόμενη μέρα, αλλά εφαρμόζουμε και πάλι τον διάλογο.

Τα παιδιά μας έχουν ανάγκη. Στα λάθη τους μας έχουν περισσότερο ανάγκη.

Αλεξία Σταθάκη