Απώλεια & Πένθος

“…άκουγα μέσα στον ύπνο μου τη μαμά μου μισοκλαμένη να μου λέει: “Σήκω, ο παππούς!!”…
…κι ενώ ένιωθα ξύπνια και σε θέση να τα ακούω όλα πεντακάθαρα, συνέχιζα να έχω κλειστά τα μάτια μου…κοιμόμουν…όταν ξύπνησα ευχόμουν να συνέχιζα τον ύπνο μου…όχι πως το γεγονός σαν όνειρο ήταν υποφερτό, αλλά σίγουρα το προτιμούσα από την πραγματικότητα…σηκώθηκα μουδιασμένη, ενώ άρχισα να κλαίω με λυγμούς…κι όμως είχα μέσα μου λυγμούς που δεν μπορούσα να τους εξωτερικεύσω…τίποτα δεν ήταν αρκετό…με έπνιγαν…πριν καν τον αντικρύσω ευχόμουν να πάω σπίτι και να δω ότι μου κάνουν πλάκα…ίσως και να την έβρισκα αστεία…όταν τον “συνάντησα” μέχρι και την τελευταία στιγμή ήλπιζα να ανοίξει τα μάτια του…ίσως και να ακούγεται τρελό…”

Ο θάνατος και η διαδικασία του πένθους είναι προσωπική υπόθεση του καθενός. Υπάρχουν, βέβαια, κάποιοι παράγοντες που συμβάλλουν στον τρόπο με τον οποίο αντιδρούμε απέναντι στον θάνατο, ωστόσο κάθε άνθρωπος επεξεργάζεται μέσα του διαφορετικά κάθε γεγονός στη ζωή του. Θάνατος φιλικός προς τον άνθρωπο δεν υπάρχει. Πάντα έρχεται βίαια στη ζωή μας. Ίσως ο πόνος να είναι υποφερτός όταν αναμένουμε τον θάνατο (π.χ. όταν ένα αγαπημένο μας πρόσωπο πάσχει χρόνια από κάποια ασθένεια), παρά όταν είναι αιφνίδιος (π.χ. ανακοπή καρδιάς). Επίσης, μπορεί να τον αντιμετωπίσουμε με περισσότερη ψυχραιμία όταν πρόκειται για άτομα μεγάλα σε ηλικία παρά όταν πρόκειται για νεαρά άτομα. Σημαντικό ρόλο στην αντίδρασή μας παίζει και το αν είχαμε στενή σχέση ή όχι με το συγκεκριμένο άτομο. Οι παράγοντες ποικίλουν λοιπόν.

Κάθε τέλος για να αποτελέσει παρελθόν χρειάζεται να το θρηνήσουμε. Απαιτείται να εξωτερικεύσουμε όσο πόνο μας έχει προκαλέσει αυτό το τέλος, και στη συνέχεια, κρατώντας τις ευχάριστες αναμνήσεις να προχωρήσουμε. Ακολουθείται μια διαδικασία πένθους και ξεσπάσματος που αποτελείται από τα εξής στάδια:

1. Άρνηση
   “…όταν τον “συνάντησα” μέχρι και την τελευταία στιγμή ήλπιζα να ανοίξει τα μάτια του…ίσως και να ακούγεται τρελό…” , “…δεν μπορώ να το πιστέψω, νομίζω θα ανοίξει η πόρτα και θα μπει μέσα…” δεν μπορούμε να δεχθούμε πως το αγαπημένο μας πρόσωπο δεν βρίσκεται πια στη ζωή. Έχουμε βέβαια επαφή με την πραγματικότητα, δηλαδή σε καμία περίπτωση δεν πιστεύουμε ότι είναι ζωντανός ο αποθανών, απλά ακριβώς επειδή ερχόμαστε αντιμέτωποι με την σκληρή πραγματικότητα ενεργοποιείται ο μηχανισμός άμυνας της άρνησης. Σε περιπτώσεις όπου ο θάνατος έρχεται πολύ βίαια στη ζωή μας, μπορεί η άρνηση, άκρως βαθιά και ουσιαστική, να είναι ο τρόπος ζωής μας πλέον, γεγονός που πλέον αποτελεί πρόβλημα.
2. Θυμός
   Το πιο συναισθηματικά φορτισμένο στάδιο. Μια διαρκής αναζήτηση αυτών που ευθύνονται, καθώς νιώθουμε την ανάγκη να ρίξουμε κάπου την ευθύνη. Βιώνουμε έντονο θυμό και επιθετικότητα. Ακόμα κι αν δεν υπάρχουν κάποιοι υπεύθυνοι που προκάλεσαν την κατάσταση (π.χ. κάποιο γιατρό, κάποιον οδηγό που προκάλεσε το θανατηφόρο ατύχημα κτλ.), ή ακόμα κι αν ο ίδιος μας ο εαυτός δεν είναι αρκετός, καταλήγουμε σε ανώτερες δυνάμεις στις οποίες αποδίδουμε ευθύνες. Σύνηθες στις μέρες μας το φαινόμενο της αθεΐας μετά από μια απώλεια αγαπημένου μας προσώπου, καθώς πιστεύουμε πως ο Θεός μας δεν ήταν εκεί να βοηθήσει τον άνθρωπό μας.
3. Διαπραγμάτευση
   Πλέον προσπαθούμε να απομονώσουμε τα συναισθήματα από τη λογική. Προσπαθούμε να πείσουμε τον εαυτό μας πως η κατάσταση δεν μπορεί να αλλάξει, πως έτσι έπρεπε να γίνει, αναζητώντας επιχειρήματα μάλιστα γι’ αυτό, και πως το μόνο που μας απομένει είναι να το αποδεχθούμε. Η πίεση που βιώνουμε για να αποδεχθούμε την κατάσταση επειδή αυτό ορίζει η λογική ανοίγει τον δρόμο προς την κατάθλιψη.
4. Κατάθλιψη
   Ακόμα και να ξεσπάσουμε συναισθηματικά, επειδή πρόκειται για μια κατάσταση με μεγάλο ψυχικό κόστος από πολλές απόψεις, την οποία μάλιστα πιεζόμαστε να αποδεχθούμε, το επόμενο στάδιο είναι η κατάθλιψη. Η κατάθλιψη του πένθους μπορεί να διαρκέσει κάποιες ώρες μέχρι και κάποιους μήνες, σε ποικίλες μάλιστα εντάσεις και μορφές, αν η διάρκεια είναι μεγαλύτερη τότε απαιτείται η συμβουλή κάποιου ειδικού. Νιώθουμε συναισθηματικά και σωματικά κουρασμένοι, ενώ είναι έντονο και το αίσθημα του αβοήθητου, δηλαδή τίποτα και κανένας δεν μπορεί πλέον να μας βοηθήσει να βγούμε από αυτήν την κατάσταση.
5. Αποδοχή
   Ανάλογα το πως επεξεργάζεται μέσα του το κάθε άτομο την κατάσταση , αργά ή γρήγορα φτάνουμε στο στάδιο της αποδοχής. Σε καμία περίπτωση δεν διαγράφεται ο θάνατος από το μυαλό μας, απλά πλέον γίνεται κτήμα μας. Οι αναμνήσεις μένουν πάντα μέσα μας γιατί έτσι πρέπει άλλωστε! Το ότι προχωράμε στη ζωή μας δεν σημαίνει ότι δεν πενθούμε για την απώλεια του ανθρώπου μας, απλά πλέον έχουμε αποδεχτεί την κατάσταση.

…”εξάλλου ένας άνθρωπος πεθαίνει όταν πεθαίνει στην μνήμη και στις καρδιές μας”… Ν.Σ.