Τhe Social Network & Ναρκισσιστική Διαταραχή της Προσωπικότητας

The Social Network η ταινία του Ντέιβιντ Φίντσερ αναπαριστά τη ζωή του δημιουργού του παγκόσμιου κοινωνικού δικτύου που έφερε την επανάσταση στον τομέα της επικοινωνίας, το γνωστό σε όλους μας facebook, τη χρονική περίοδο κατά την οποία είχε ξεκινήσει την υλοποίηση αυτής της ιδέα. Το παραπάνω βίντεο του κλινικού ψυχολόγου Τζο Μπούργκο σε συνδυασμό με κάποια αποσπάσματα της ταινίας παρουσιάζει τα κλινικά συμπτώματα της Ναρκισσιστικής Διαταραχής της Προσωπικότητας (Ναρκισσισμός). Είναι σημαντικό να τονιστεί πως τα συμπτώματα της Ναρκισσιστικής Διαταραχής συσχετίζονται με την συμπεριφορά του Μαρκ Ζάκερμπεργκ, του φανταστικού χαρακτήρα της ταινίας, και όχι με αυτήν του πραγματικού Μαρκ Ζάκερμπεργκ.

Ο Ναρκισσισμός είναι μια διαταραχή της προσωπικότητας. Υπάρχει διάγνωση όταν η ναρκισσιστική συμπεριφορά εμφανίζεται επανειλημμένα στο άτομο και όχι μια φορά, προκαλώντας δυσφορία και δυσλειτουργία στην καθημερινότητά του. Επίσης, θα πρέπει να υπάρχουν 5 από τα 9 κριτήρια για να υπάρξει διάγνωση.

1. Έλλειψη ενσυναίσθησης: είναι απρόθυμος/ανίκανος να αναγνωρίσει ή να καθορίσει τα συναισθήματα και τις ανάγκες των γύρω του. Στην ταινία ο Μαρκ προσβάλλει τη κοπέλα του Έρικα, και στη συνέχεια, ενώ εκείνη είναι ενοχλημένη εκείνος δείχνει να μην καταλαβαίνει τί νιώθει εκείνη και γιατί νιώθει έτσι. Προσέξατε πόσο αβέβαιος είναι όταν απολογείται; Ζητάει συγγνώμη επειδή είναι απελπισμένος καθώς χάνει την κοπέλα του, όχι γιατί είναι γεμάτος τύψεις.
2. Αλαζονική, υπεροπτική συμπεριφορά ή στάση: ο Μαρκ κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης με τους καθηγητές του παρουσιάζει έντονη αλαζονική συμπεριφορά, ενώ ξεκάθαρα θεωρεί πως ξεπερνάει όλους τους υπόλοιπους συμφοιτητές του σε νοητικό επίπεδο.
3. Φθόνος απέναντι στους γύρω του ή πεποίθηση πως οι γύρω του τον φθονούν: όταν ένας συμφοιτητής του Μαρκ πήρε πρόσκληση από ένα από τα μεγαλύτερα κλαμπ του Χάρβαρντ και το εξομολογήθηκε στον Μαρκ, εκείνος ένιωσε έντονο φθόνο και θέλησε να του χαλάσει τη χαρά. Στο δεύτερο απόσπασμα ουσιαστικά ο Μαρκ υπονοεί πως θα έπρεπε ο συμφοιτητής του να νιώθει ικανοποίηση για την επιτυχία του αυτή, ακόμα και αν δεν τα καταφέρει ποτέ στο μέλλον.
4. Εκμετάλλευση εις βάρος των άλλων για την επίτευξη του σκοπού του: το απόσπασμα σχετίζεται με τον Έντουαρντ ένα πιστό φίλο του Μαρκ με τον οποίον συνεργάζονταν για πολλά projects, ωστόσο, τον πρόδωσε.
5. Πεποίθηση πως οι άλλοι θα πρέπει να συμμορφώνονται με τις προσδοκίες του: ο Μαρκ χωρίς να συμβουλευτεί τον συνάδελφό του, αποφασίζει να μεταφέρει τη δουλειά στην Καλιφόρνια και έπειτα, απαιτεί από τον Έντουαρντ να πηγαίνει εκεί όποτε χρειάζεται.

Τα συμπτώματα αυτά παρουσιάζονται στη συμπεριφορά του χαρακτήρα της ταινίας Μαρκ Ζάκερμπεργκ. Ωστόσο, υπάρχουν άλλα τέσσερα:

1. Μεγαλομανία, έντονη αίσθηση σπουδαιότητας και μεγαλείου που έχει το άτομο αυτό για τον εαυτό του.
2. Ανάγκη για θαυμασμό από τους άλλους.
3. Φαντασιώσεις επιτυχίας, δύναμης, εξυπνάδας, ομορφιάς ή ιδανικής αγάπης.
4.  Πεποίθηση ότι είναι μοναδικό και ξεχωριστό άτομο, οπότε του αξίζουν συναναστροφές ισάξιες και με ίδιο κύρος.

Ποιους προτιμάει;

Ο Φρόυντ υποστήριζε πως τα μωρά είναι τα πιο εγωιστικά πλάσματα καθώς θέλουν να είναι το επίκεντρο και το επιδιώκουν με κάθε μέσο. Η εφηβεία χαρακτηρίζεται από επαναστατικές συμπεριφορές των παιδιών, τα οποία στην προσπάθειά τους να ανεξαρτητοποιηθούν καταλήγουν να πιστεύουν πως τα ίδια γνωρίζουν καλύτερα από τους γονείς τους. Συνεπώς, ναρκισσιστικές συμπεριφορές έχουμε βιώσει όλοι μας ή τουλάχιστον, έχουμε έρθει όλοι μας σ’ επαφή μ’ αυτές με κάποιον τρόπο.

Το περιβάλλον και ιδιαίτερα το οικογενειακό περιβάλλον έχει αποδειχθεί πως παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού:

• έχει ξανά αναφερθεί πως καλός γονέας είναι εκείνος που αναγνωρίζει τις ανάγκες του κάθε παιδιού του και λειτουργεί με βάσει αυτές και όχι με το τί θεωρεί ο ίδιος σωστό για το παιδί. ”Μεγαλώνοντας ένα παιδί με βάση τις ανάγκες μου, ουσιαστικά δεν μεγαλώνω μια ανεξάρτητη προσωπικότητα αλλά ένα δικό μου αντίγραφο, με αποτέλεσμα το ίδιο το παιδί να μη μπορεί να αναγνωρίσει τις δικές του ανάγκες.”
•  ο άνθρωπος αποζητά τον έπαινο, καθώς του προσφέρει θετικά συναισθήματα, και αποφεύγει την τιμωρία, η οποία συνδέεται με αρνητικά. Συνεπώς, ένα οικογενειακό περιβάλλον, όπου υπάρχουν ένας αδιάφορος γονέας και ένας περήφανος γονέας, επηρεάζει το παιδί ώστε να λειτουργεί με τέτοιον τρόπο για να κερδίσει τον θαυμασμό και από τον άλλον γονέα. Το αποτέλεσμα είναι το ίδιο, το παιδί δεν μπορεί πλέον στην ενήλικη ζωή να δει τις πραγματικά δικές του ανάγκες καθώς και πάλι εγκλωβίζεται στα καλούπια και τις ανάγκες των γονέων του.

Ο Μύθος του Νάρκισσου 

Ο όρος ναρκισσισμός βασίζεται σε ένα πρόσωπο της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας, το Νάρκισσο, ο οποίος, όταν ανακάλυψε την αντανάκλαση του προσώπου του στα νερά μιας πηγής, γοητεύτηκε τόσο πολύ που δεν μπορούσε να σταματήσει να την κοιτάζει. Η εικόνα του τον απορρόφησε τελείως, άρχισε να της μιλάει, την ερωτεύτηκε. Νόμιζε ότι κι εκείνη του μιλάει και αυτό τον απορρόφησε ακόμη περισσότερο. Μάλιστα λέγεται ότι θέλησε, βυθίζοντας το χέρι του στο νερό, να την αγγίξει και να την φέρει κοντά του. Παρά τις προσπάθειές του όμως δεν μπόρεσε να ικανοποιήσει την αγάπη του και παρέμεινε στη θέση αυτή αυτό-θαυμαζόμενος, μέχρι που υπέστη μαρασμό και πέθανε. Στη θέση εκείνη, μετά από λίγο καιρό, φύτρωσε και το ομώνυμο λουλούδι, ως σύμβολο της φθοράς και των χθόνιων θεοτήτων.