Παιδιά & Όρια: Να θέσω όρια στο παιδί μου;

«Τα καλά νέα είναι ότι είμαι έγκυος και ότι επιτέλους θα ολοκληρωθούμε σαν οικογένεια! Τα κακά νέα είναι ότι ήδη με έχει κυριεύσει έντονο άγχος! Θα είμαι καλή μητέρα; Πώς θα μπορέσω να θέσω όρια στο παιδί μου, χωρίς να του στερήσω τις απαραίτητες ελευθερίες του;»

Οι περισσότεροι γονείς κυριευόμαστε από τέτοιου είδους σκέψεις. Το παιδί από τη στιγμή που γεννιέται είναι υπό την προστασία των γονέων. Οι γονείς φροντίζουμε για τις πρωταρχικές ανάγκες καθώς και για την προστασία του, θέτοντας όρια ανάμεσα στον εξωτερικό κόσμο και τον κόσμο του παιδιού. Ωστόσο, μεγαλώνοντας το παιδί έχει ανάγκη να επικοινωνήσει με τον εξωτερικό κόσμο. Έχει ανάγκη να γνωρίσει και να μάθει νέα πράγματα πέρα από τα όρια, γεγονός που μας αγχώνει ιδιαιτέρως ως γονείς.
 

«Να θέσω όρια στο παιδί μου;»

Η απάντηση είναι «ΝΑΙ»! Τα όρια είναι απολύτως σημαντικά για την ανάπτυξη του παιδιού όταν είναι σαφή, κατανοητά και ευέλικτα ανάλογα την ηλικία του παιδιού. Με τα όρια το παιδί αναπτύσσει ηθική, αναγνωρίζει τα όρια των άλλων και μαθαίνει να προστατεύει τόσο τον εαυτό του όσο και τις σχέσεις του.
 

Τα όρια πρέπει να προσαρμόζονται ανάλογα την ηλικιακή φάση του παιδιού, να είναι σαφή και κατανοητά

Είναι σαφές ότι ορισμένα όρια καταργούνται αυτόματα από μόνα τους, καθώς το παιδί δεν είναι πλέον το αβοήθητο βρέφος που οι ανάγκες του πρέπει να καλύπτονται από τον φροντιστή. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλα όρια που υπάρχουν ακόμα και όταν το παιδί ενηλικιωθεί, τα οποία αλλάζουν και προσαρμόζονται ανάλογα την ηλικία του παιδιού αλλά και τις περιβαλλοντικές συνθήκες.

Οι γονείς λόγω του φόβου και του αισθήματος ευθύνης που βιώνουμε, διατηρούμε τα όρια μέχρι τη στιγμή που το παιδί θα αντιδράσει στο πρώτο «ΟΧΙ». Το παιδί έχει ανάγκη να αλληλεπιδράσει με το εξωτερικό περιβάλλον και οι γονείς είμαστε υπεύθυνοι, και γιατί όχι και υποχρεωμένοι, να το βοηθήσουμε σε αυτό το ταξίδι προς το άγνωστο με αργά και σταθερά βήματα. Πώς; Λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία του παιδιού, εξηγώντας του τους κινδύνους και το ρίσκο, και εν τέλει, δίνοντάς του την ευκαιρία να δοκιμάσει το κάτι καινούργιο διασφαλίζοντας την σωματική και ψυχική ακεραιότητά του.

Είναι πολύ σημαντικό όταν οι γονείς αρνούμαστε κάτι στο παιδί, να του εξηγούμε με σαφή και κατανοητό τρόπο τους λόγους που δεν επιτρέπεται κάτι. Η απαγόρευση θα πρέπει να έχει μία λογική.
 

Περίπτωση

Τα παιδιά έχουν την τάση να αρπάζουν ό,τι τους κινεί την περιέργεια. Ακόμα και επικίνδυνα αντικείμενα, όπως ψαλίδια, μαχαίρια κτλ. Η αντίδραση των γονέων είναι «ΟΧΙ». Παρόλα αυτά, δίνοντας ένα όχι και τόσο αιχμηρό αντικείμενο (π.χ. μαχαίρι από σερβίτσιο) και εξηγώντας στο παιδί ότι αυτό μπορεί να το χρησιμοποιεί υπό την επίβλεψή μας, αλλά το άλλο πιο αιχμηρό αντικείμενο δεν μπορεί, ικανοποιούμε την περιέργεια του παιδιού.
 

Τιμωρία και Όρια: είναι ένας αποτελεσματικός συνδυασμός;

Το φαινόμενο της τιμωρίας όταν το παιδί δεν τηρεί τα όρια είναι αρκετά σύνηθες. Πρόκειται για μία πράξη απολύτως κατανοητή καθώς και οι γονείς είμαστε άνθρωποι με συναισθήματα, με χιλιάδες υποχρεώσεις και ευθύνες στο κεφάλι μας και μία υπομονή η οποία εξαντλείται. Ωστόσο, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι σε περίπτωση που η τιμωρία και οι φωνές επαναλαμβάνονται δίχως αποτέλεσμα, τότε πιθανώς το παιδί δεν έχει κατανοήσει επαρκώς την σημασία των ορίων.

Η λογική «το κάνει ενώ ξέρει πολύ καλά ότι δεν πρέπει να το κάνει», δεν υφίσταται καθώς το παιδί δεν διαθέτει ούτε την λογική, ούτε την ηθική ενός ενήλικα. Συνεπώς, η σωστή τακτική είναι ένας γόνιμος διάλογος με το παιδί αποφεύγοντας τιμωρίες, φωνές και καυγάδες. Στόχος είναι να βοηθήσουμε το παιδί να αναπτύξει ηθική, ξεχωρίζοντας ποιο είναι το σωστό και ποιο το λάθος, μέσα από μία σχέση εμπιστοσύνης με τους γονείς. Με αυτόν τον τρόπο, το παιδί θα μπορεί να διακρίνει τα όρια και να προστατεύει από μόνο του αποτελεσματικά τον εαυτό και τις σχέσεις του.

Αλεξία Σταθάκη